Kruidnagel recept

Kruidnagel is een in de keuken gebruikte specerij met een zeer overheersende smaak. Kruidnagelen zijn de gedroogde, nog gesloten bloemknoppen van de kruidnagelboom (Syzygium aromaticum, synoniemen: Eugenia aromaticum en Eugenia caryophyllata). Kruidnagelen zijn een ongeveer 1 cm lang steeltje, met daarop het knopje, dat ongeveer 3mm diameter is.

Etymologie

Het product heet kruidnagel omdat het een "kruid" is in de vorm van een draadnagel of spijker.

Toepassingen

Kruidnagelen worden veel gebruikt in koekkruiden, zoals in speculaas. Bij stoofgerechten, zoals runderlappen worden kruidnagelen langdurig meegetrokken. Traditioneel worden kruidnagelen ook meegekookt met rode kool en met wild. Kruidnagel vormt een bestanddeel van het kerriemengsel. In Duitsland wordt kruidnagel toegevoegd aan glühwein, in Nederland wordt kruidnagel toegevoegd aan de (vergelijkbare) bisschopswijn. De kruidnagelen zelf moeten niet gegeten worden, want zelfs na lang stoven hebben ze nog een zeer sterke smaak. Dit geldt niet voor de kruidnagelen in de Friese nagelkaas. Kruidnagelolie werd in de tandheelkunde gebruikt als verdovend middel. Vroeger werd de kruidnagel als verdoving in een pijnlijke kies gestoken. Ook wordt het gebruikt om kleine ondoorzichtige organische monsters of diertjes (vlooien, andere kleine insecten) te 'klaren' (doorschijnend maken) voor microscopie. De stof eugenol uit kruidnagelolie wordt gebruikt als uitgangsmateriaal bij de productie van vanilline. Ook wordt kruidnagelolie toegepast in parfum. Diverse drankjes ontlenen hun sterke smaak aan kruidnagelen. Verschillende wierooksoorten krijgen een extra aroma met kruidnagel. In Indonesië verbruikt men bijna de gehele productie in het land zelf, onder andere omdat kruidnagelen daar in sigaretten (Kreteks) worden verwerkt. De naam Kreteks is een klanknabootsing van het knetteren van deze sigaretten wanneer ze worden aangestoken. De olie uit de kruidnagel verbrandt dan.

Productie

bron: Koehler (1887) De kruidnagelboom is een fraaie boom met dicht groen loof en bloemen die in kleine trossen aan het uiteinde van de takjes hangen. De kruidnagelen zijn de gedroogde, nog gesloten bloemknoppen van deze boom. In de groene bloemknoppen is al duidelijk de vorm van de toekomstige kruidnagel te herkennen. De kruidnagelboom groeit langzaam en er kan pas na zes tot acht jaar voor het eerst van worden geoogst. Daarna kan de oogst wel tot honderd jaar doorgaan. De boom is 9-12 m hoog, piramidevormig en altijd groen. In de bloeitijd hangen ze vol met trosjes felrode bloemknoppen. De kruidnagelboom groeit van oorsprong op de Molukken. Nog steeds worden veel kruidnagelen op Indonesië geoogst. Kruidnagelbomen houden van een tropisch zeeklimaat. Ook in Zanzibar, Pemba, Madagaskar, Sri Lanka, Granada, Maleisië en Tanzania worden kruidnagelen gekweekt. Voor de teelt van kruidnagelen worden de bloemknoppen geplukt als ze ongeveer anderhalve centimeter lang en groenroze van kleur zijn. De oogst vindt dus plaats voordat de knoppen uitkomen en een dieprode bloesem vormen. De bloemknoppen worden heel voorzichtig met de hand geplukt. Als ze worden geplukt, staan ze namelijk op het punt van uitkomen en dat moet nou juist worden voorkomen. Als een bloemknop open gaat, is deze namelijk niet meer als specerij te gebruiken. De bloemknoppen worden op grasmatten of betonvloeren uitgespreid om in de buitenlucht te drogen. Het duurt maar een paar dagen voordat de kruidnagelen droog zijn. Hierna zijn de bloemknoppen donkerbruin met iets lichterbruine kopjes en heten ze kruidnagel. Kruidnagelen hebben dan ook al meteen de karakteristieke sterke, zoete en doordringende geur en smaak. Kruidnagel wordt in zijn geheel of gemalen in de handel gebracht.

Geschiedenis

In China en in Indonesië was de kruidnagel al eeuwen voor onze jaartelling bekend. De Romeinen hebben de kruidnagel in Europa geïntroduceerd. Gedurende de Middeleeuwen werd de kruidnagel in Europa niet veel gebruikt, omdat het zo duur was. Vanaf Ceylon (het huidige Sri Lanka) werden de kruidnagelen over de karavaanroute naar Alexandrië vervoerd. De Portugezen maakten een einde aan de handel van de Molukkers, vanaf het moment dat zij de archipel van de Molukken veroverden. Kruidnagelen werden vanaf 1529 alleen in Lissabon en Antwerpen verhandeld. Toen de Hollanders van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) de Portugezen op de Molukken opvolgden in 1629 stelden zij daar de doodstraf in op de export van kruidnagelbomen. Omstreeks het midden van 17e eeuw werd de expansiepolitiek met succes bekroond en werd de kruidnagelproductie beperkt tot het eiland Ambon en drie kleinere eilanden, ten oosten daarvan. Alle bomen buiten dit gebied werden omgehakt. De sultans van Ternate en Tidore kregen als compensatie voor de bomen in 1652 en 1657 een forse geldelijke vergoeding. Daar waar de bomen nog wel waren toegestaan, was men verplicht alle kruidnagelen aan de VOC te leveren. Aan de inheemse producenten werd maximaal 25 cent per pond betaald, terwijl de nagelen in Europa en Azië werden verkocht voor tussen de 3 en 4 gulden per pond. Toch lukte het de Fransen om op een gegeven moment jonge kruidnagelbomen te verkrijgen, zodat deze op Zanzibar en Pemba gekweekt konden worden.